Bệnh Marek là một bệnh truyền nhiễm của gà do một loại vi rút thuộc nhóm herpes (hecpec) gây ra. Đặc điểm của bệnh là sự tăng sinh đáng kể của tế bào lymphoid dưới dạng khối u trong các tổ chức thần kinh ngoại biên, cơ quan nội tạng, da và cơ, dẫn đến các triệu chứng rối loạn vận động và bại liệt. Tùy thuộc vào độc lực của vi rút và sức đề kháng của cơ thể, bệnh có thể ở dạng cấp tính hoặc mãn tính.
1. Căn Bệnh
Vi rút gây bệnh thuộc nhóm herpes gây ra. Cho đến nay, đã có ba loại vi rút herpes được phân lập (trong đó chỉ có loại 1 là loại có độc lực).
2. Cách Truyền Lây
Vi rút có thể được tìm thấy trong nang lông và có khả năng lan truyền xa trong không khí. Bệnh truyền nhiễm trực tiếp từ gà bị ốm sang gà khỏe bằng đường hô hấp. Ngoài ra, bệnh cũng có thể truyền qua các nguồn gián tiếp như thức ăn, nước uống, dụng cụ chăn nuôi và các cơ sở ấp trứng chứa vi rút. Phân không đóng vai trò lớn trong việc truyền bệnh, nhưng vi rút vẫn tồn tại trên lớp độn chuồng sau 4 tháng.
3. Triệu Chứng
Bệnh Marek thường ẩn sau khi nhiễm 3-4 tuần và phát triển chủ yếu trong hai dạng cấp tính và mãn tính:
a) Dạng Cấp Tính: Thường xuất hiện ở gà từ 4-8 tuần tuổi, có thể sớm hơn. Triệu chứng thường không rõ ràng, ngoại trừ việc gà chết đột ngột. Tỷ lệ tử vong thường cao, có thể lên đến 20-30%, thường biểu hiện triệu chứng rối loạn và suy nhược trước khi chết. Gà thường từ chối ăn, có phân lỏng và giảm tỷ lệ đẻ, di chuyển gặp khó khăn, bị bại liệt, và cánh xơ một bên do viêm dây thần kinh vận động.
b) Dạng Mãn Tính: Thường xuất hiện ở gà từ 4-8 tháng tuổi, thường ở hai dạng, thần kinh và mắt.
- Thần Kinh: Gà bị bệnh gặp khó khăn trong việc di chuyển, bắt đầu bằng tình trạng liệt nhẹ rồi dần dần trở nên bại liệt hoàn toàn. Đuôi gà có thể bị rủ xuống hoặc chuyển sang một bên. Cánh có thể chảy xuống một bên hoặc cả hai bên.
- Mắt: Trong nhiều trường hợp, gà bị bệnh thường gặp viêm mắt. Bệnh bắt đầu với các triệu chứng viêm nhẹ. Con gà thường cảm thấy rất nhạy cảm với ánh sáng, có chảy nước mắt. Dần dần, màng nhầy mắt sẽ bị viêm, sau đó là viêm nước mắt. Mủ trắng sẽ đọng dày ở góc mắt, gà sẽ mất khả năng nhìn dần dần, không thể nhìn thấy thức ăn và cuối cùng có thể bị mù.
4. Bệnh Tích
- Dạng Cấp Tính: Bệnh tích chủ yếu là sự hình thành các khối u trong các cơ quan nội tạng. Các khối u thường xuất hiện ở gan, lá lách, thận, phổi, buồng trứng, túi Fabricius, và dịch hoàn. Gan và lá lách thường sưng to nhiều lần so với bình thường, có màu nhạt và nổi bọt.
- Dạng Mãn Tính: Bệnh tích chủ yếu là sự viêm và tăng sinh các dây thần kinh ngoại vi. Dây thần kinh hông và cánh thường sưng to, đôi khi lên đến 4-5 lần so với bình thường và có thể bị phù nề.
5. Chẩn Đoán
Chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng, và xác định bệnh tích bằng cách phát hiện các khối u trên da, gan, thận, phổi, buồng trứng, lá lách, và các cơ quan mềm khác của gà bị bệnh Marek.
6. Phòng và Điều Trị Bệnh
Hiện chưa có thuốc điều trị cụ thể cho bệnh này. Cần thực hiện một số biện pháp phòng bệnh như sau:
Khi Chưa Có Dịch Bệnh Xảy Ra:
- Tiêm vắc xin phòng bệnh Marek bắt buộc cho gà con 1 ngày tuổi được sử dụng cho chăn nuôi (gà cha mẹ, gà nuôi để lấy trứng) tại cơ sở ấp trứng.
- Thực hiện các biện pháp vệ sinh thú y nghiêm ngặt, chăm sóc và nuôi dưỡng để ngăn chặn sự lan truyền của bệnh trong khu chuồng nuôi. Hàng ngày, lấy sạch lông và đốt hết lông để tiêu diệt vi rút.
Khi Có Dịch Bệnh Xảy Ra:
- Giám sát và phát hiện bệnh sớm.
- Cách ly các đàn bị bệnh, không chuyển gà bị bệnh ra ngoài.
- Tiêu huỷ toàn bộ đàn gà bị bệnh, sau đó xử lý các chất thải (phân, rác, vv.).
- Thực hiện vệ sinh và tiêu diệt vi khuẩn chuồng trại định kỳ 1-2 lần mỗi tuần.
- Cấm nhập gà giống vào trong khi đang xử lý đàn gà bị bệnh.
- Để trống chuồng ít nhất 3 tháng.
Trên đây là bài viết chia sẻ cách chữa trị bệnh liệt chân, các bạn có thể tham khảo thêm các kiến thức nuôi gà, chăm sóc gà chọi và gà thường trên BJ88 để hiểu rõ hơn.