Gà mắc và chết do bệnh “đầu đen” có biểu hiện ở đầu …. không đen chút nào. Cái tên đầu đen ra đời bắt nguồn từ những người chăn nuôi, nó được lan rộng và phổ biến tới mức hiện nay cả những người điều trị, những người trong ngành chăn nuôi – thú y biết tới nó, gọi tên nó đều thông qua tên gọi này là chủ yếu.
Triệu Chứng và Phân Loại Bệnh
Bệnh Histomonas hay còn được biết đến với những tên sau: -Bệnh đầu đen. -Bệnh kén ruột. -Bệnh viêm gan ruột truyền nhiễm. Thực chất những con gà mắc bệnh “đầu đen” và bị chết có đầu mặt màu tái và hốc hác, một số ít trường hợp có màu tái tới mức xanh xao, chứ chưa ghi nhận trường hợp nào gà trong bệnh đầu đen có đầu biến đổi màu đen cả, có tên gọi như vậy bắt nguồn từ những bà con chăn nuôi gà thả vườn dựa trên triệu chứng không điển hình của gà mắc bệnh này. Mặt khác biểu hiện ở đầu, mặt của gà mắc bệnh này không điển hình do có thể nhầm lẫn với triệu chứng mặt tái nhợt, mặt gầy hốc hác trong các bệnh khác như: Newcastle, tiêu chảy mãn tính do Ecoli, kí sinh trùng máu, cầu trùng . . . Vì vậy, nếu chỉ dựa vào triệu chứng bên ngoài thường không chẩn đoán chính xác được bệnh, đối với những đàn nghi mắc bệnh đầu đen, khuyên nên dựa vào bệnh tích điển hình (đặc biệt trên manh tràng, gan) để đưa ra được chẩn đoán chính xác nhất.
Nguyên Nhân Gây Bệnh và Đối Tượng Bị Ảnh Hưởng
Là một bệnh kí sinh trùng, do đơn bào có tên Histomonas Meleagridis thuộc ngành Protozoa, họ Tripanosomatidae, giống Histomonas, loài Histomonas Meleagridis và H. Wenrichi, kí sinh ở niêm mạc ruột thừa và gan, gây nên các biểu hiện bệnh tích điển hình tại đây. Đối tượng của bệnh:
- Bệnh xảy ra chủ yếu trên gà nuôi chăn thả và một số hoang cầm cùng nòi.
- Chưa ghi nhận trường hợp nào gà công nghiệp mắc phải bệnh này.
- Bệnh xảy ra ở tuổi gà sau 2 tuần tới 3-4 tháng tuổi, thực tế với các giống gà nuôi thả vườn, bệnh xảy ra sau 1 tháng tuổi là mạnh nhất, tuổi gà càng cao bệnh càng nặng, đã ghi nhận trường hợp gà đẻ trứng nuôi nền 7 tháng tuổi vẫn mắc bệnh.
Con Đường Lây Truyền và Biểu Hiện Bệnh
- Truyền qua đường ăn uống, bởi dùng chung máng ăn máng uống, qua chất độn, môi trường chăn thả chứa mầm bệnh Histomonas Meleagirdis.
- Trung gian truyền bệnh là giun kim Heterakis galline, thông qua việc gà ăn phải trứng giun kim có chứa mầm bệnh, khi vào cơ thể gà, histomonas sẽ kí sinh tại gan và manh tràng rồi gây bệnh, mầm bệnh được thải ra ngoài qua trứng giun kim và trực tiếp qua phân tạo thành vòng lây nhiễm và gây bệnh ra đàn gà.
- Mặt khác, khi bị thải ra cơ thể gà, trứng giun kim lại được giun đất ăn vào, tồn tại rất lâu trong môi trường khu vực chăn nuôi, đó là lí do bệnh rất khó thanh trừ hoàn toàn ở những khu vực chăn nuôi đã từng mắc bệnh, tỉ lệ tái bệnh cho những đàn sau luôn rất cao.
Chẩn Đoán và Phác Đồ Điều Trị
Trong quá trình mổ khám phát hiện bệnh, ngoài kết hợp những triệu chứng không điển hình thì việc dựa vào những bệnh tích điển hình là việc quan trọng không thể bỏ qua, nên mổ khám ít nhất 2 con gà mang triệu chứng chung của đàn để đưa ra kết luận chính xác nhất có thể, nên mổ cả con đã chết và con còn sống (nếu có). Nếu phát hiện chưa rõ, thì nên lấy mẫu các cơ quan để xét nghiệm nghiệm pháp học hoặc sinh học phân tử để xác định đặc điểm của loại kí sinh trùng gây bệnh. Giả sử đã xác định được đó là bệnh “đầu đen” thì phương pháp điều trị phụ thuộc vào giai đoạn bệnh và mức độ nặng nhẹ của tình trạng sức khỏe của đàn gà, bao gồm sử dụng các loại thuốc:
- Điều trị kí sinh trùng: Thường sử dụng thuốc Dimetridazole, Metronidazole, và Nitarsone.
- Điều trị giảm cảm, giải độc gan thận lách và hạ sốt: Sử dụng thuốc kháng sinh nhóm sulfa, sát khuẩn, nếu có kèm theo triệu chứng tiêu chảy thì cần phải sử dụng các loại thuốc chống tiêu chảy phù hợp.
Biện Pháp Phòng Chống Bệnh
Biện pháp phòng bệnh chủ yếu là biện pháp vệ sinh khu vực chăn nuôi, đảm bảo vệ sinh, không để dơ bẩn tồn tại lâu trong môi trường chăn nuôi, dọn vệ sinh chuồng gà sạch sẽ, khử trùng chuồng trại sau mỗi đợt nuôi, diệt giun đất (nếu có thể), không để trứng giun kim thải ra phân gà (chôn dưới đất hoặc đốt cháy), tạo điều kiện môi trường ở vùng chăn nuôi không thích hợp cho giun đất sinh trưởng và phát triển, chọn những loại thức ăn có chứa giun kim thấp hoặc không chứa giun kim, và tăng cường khả năng miễn dịch cho gà bằng cách sử dụng vắc xin.
Trên đây là bài viết về bệnh đầu đen ở gà và cách chữa trị, các bạn có thể tham khảo thêm các kiến thức nuôi gà, chăm sóc gà chọi và gà thường trên BJ88 để hiểu rõ hơn.